Phát triển

Trước khi phát hành Batman Begins, nhà biên kịch David S. Goyer từng viết một khung sườn cho hai phần tiếp nối giới thiệu Joker và Harvey Dent.[62] Ý định đầu tiên của ông là Joker để lại vết sẹo cho Dent trong phiên xử án Joker ở phần phim thứ ba, từ đó biến Dent thành Two-Face.[63] Goyer vốn là người viết phần kịch bản nháp đầu tiên cho phim, ông đã lấy loạt truyện tranh giới hạn dài 13 số Batman: The Long Halloween của DC Comics làm nguồn cảm hứng chính trong cốt truyện của mình.[43] Theo cựu nghệ sĩ truyện Batman Neal Adams, ông gặp David Goyer ở Los Angeles; câu chuyện cuối cùng dẫn đến truyện "The Joker's Five-Way Revenge" của Adams và Dennis O'Neil xuất hiện trong tập Batman #251, trong đó O'Neil và Adams tái giới thiệu nhân vật Joker.[64] Trong khi Nolan lúc đầu do dự có nên trở lại ghế đạo diễn phần tiếp nối hay không, ông đã muốn tái hiện Joker trên màn ảnh.[20] Ngày 31 tháng 7 năm 2006, hãng Warner Bros. chính thức thông báo bắt đầu sản xuất phần tiếp nối của Batman Begins, có tựa đề The Dark Knight (Kỵ sĩ bóng đêm);[65] đây là phim Batman người đóng đầu tiên không có chữ "Batman" trong tựa đề; Bale nhận xét về dấu hiệu thay đổi tựa đề, "điều này cho thấy Batman của tôi và Chris sẽ vô cùng khác biệt so với những phim khác".[66]

Sau nhiều nghiên cứu kĩ lưỡng, anh trai của Nolan kiêm nhà đồng biên kịch là Jonathan Nolan gợi ý về hai lần xuất hiện của Joker, xuất bản trong số in đầu tiên của Batman (1940), làm những nguồn ảnh hưởng chủ yếu.[28] Christopher đã nhờ Jonathan xem bộ phim tội phạm The Testament of Dr. Mabuse năm 1933 của Fritz Lang trước khi viết về Joker,[67][68] với những đặc điểm của Mabuse tương tự Joker.[69] Christopher Nolan gọi tác phẩm của Lang là "nghiên cứu cần thiết cho bất kì ai cố gắng viết về một siêu phản diện".[70] Jerry Robinson, một trong những nhà đồng sáng tạo Joker cũng được mời cố vấn về chân dung của nhân vật.[71] Nolan quyết định không tiết lộ một truyện gốc tỉ mỉ về Joker, thay vào đó là miêu tả sự phát triển quyền lực để không làm giảm những mối đe dọa mà hắn đưa ra; ông giải thích với MTV News, "Joker mà chúng ta thấy trong Kỵ sĩ bóng đêm đã hoàn thiện... Đối với tôi, Joker là một kẻ độc đoán. Không có sắc thái xám đối với y – có lẽ là sắc thái tím. Y nham hiểm đến mức khó ngờ. Y đột ngột xuất hiện giống như trong truyện tranh vậy."[72] Nolan tiết lộ thêm với IGN, "Chúng tôi chưa bao giờ muốn làm một truyện gốc về Joker trong phim này", bởi vì "nội dung chủ yếu nói về Harvey Dent nhiều hơn, còn Joker được giới thiệu là một kẻ độc đoán. Đó là một yếu tố rất hồi hộp và vô cùng quan trọng trong phim, chúng tôi muốn đối phó với sự trỗi dậy của Joker chứ không phải về nguồn gốc của hắn".[28] Nolan gợi ý rằng Batman: The Killing Joke ảnh hưởng đến một phần đoạn thoại của Joker trong phim, trong đó có câu thoại "bất kì ai cũng có thể trở thành hắn nếu được đặt trong hoàn cảnh thích hợp".[73] Nolan cũng lấy phim Heat (1995) làm "một nguồn cảm hứng" cho mục đích của ông "để kể một câu chuyện rất lớn về thành phố hoặc câu chuyện của một thành phố": "Nếu bạn muốn tiếp quản Gotham, bạn phải mang đến cho Gotham một tầm quan trọng, sinh khí và sự sâu sắc ở đó. Vì thế bạn phải đối phó với những nhân vật chính trị và nhân vật truyền thông. Đó là một phần cơ cấu về cách một thành phố gắn kết với nhau."[28]

Theo Nolan, chủ đề quan trọng của phần phim là "sự leo thang" và mở rộng cái kết của Batman Begins, ông cho rằng "mọi thứ sẽ trở nên tồi tệ hơn cả trước khi chúng trở nên tốt đẹp hơn".[74] Trong khi đó Nolan ám chỉ Kỵ sĩ bóng đêm sẽ tiếp nối chủ đề của Batman Begins như công lý và trả thù bên cạnh những vấn đề của Bruce với cha anh.[75] Ông cũng nhấn mạnh phần phim sẽ miêu tả Wayne giống một thám tử hơn, một khía cạnh của nhân vật chưa được phát triển hoàn thiện trong Batman Begins.[17] Nolan miêu tả sự cạnh tranh thân thiện Bruce Wayne và Harvey Dent là "xương sống" của bộ phim. Ông cũng lựa chọn cô đọng cốt truyện tổng thể, cho phép Dent trở thành Two-Face trong Kỵ sĩ bóng đêm, qua đó đem lại cho phim một chút dư vị cảm xúc mà nhân vật vô cảm như Joker không thể mang lại.[73] Nolan còn thừa nhận tựa đề phim không chỉ liên hệ đến Batman, mà còn ám chỉ "kỵ sĩ trắng" bị sa ngã Harvey Dent.[76]

Ghi hình

Trong lúc tìm kiếm các địa điểm ghi hình phim vào tháng 10 năm 2006, nhà quản lý địa điểm Robin Higgs đã ghé thăm Liverpool để tập trung chủ yếu vào bến tàu của thành phố. Những địa điểm tiềm năng khác còn có Yorkshire, Glasgow và các địa phận ở Luân Đôn.[77] Vào tháng 8 năm 2006, một trong những nhà sản xuất phim là Charles Roven tuyên bố quá trình ghi hình chính sẽ bắt đầu vào tháng 3 năm 2007[78] nhưng rồi lịch thu hình bị dời xuống tháng 4.[79] Về mặt phát hành tại các rạp chiếu IMAX, Nolan đã thu hình bốn phân cảnh chính theo định dạng này, trong đó phân cảnh cướp nhà băng của Joker mở đầu phim và cảnh rượt đuổi xe ở giữa phim, đánh dấu lần đầu tiên phim điện ảnh được ghi hình một phần bằng máy quay IMAX.[80] Bên cạnh đó, đây cũng là phim Batman đầu tiên sử dụng máy quay 70 mm.[81][82] Những máy thu hình dùng cho những phân cảnh không phải IMAX 35 mm là Panaflex Millennium XL và Platinum của Panavision.[83]

Trong mười lăm năm Nolan từng muốn ghi hình phim ở định dạng IMAX, đồng thời sử dụng nó cho "những cảnh yên tĩnh bằng hình ảnh mà chúng tôi nghĩ sẽ rất thú vị."[72] Việc sử dụng máy quay IMAX cung cấp thêm nhiều thử thách mới cho các nhà làm phim: máy quay to hơn và nặng hơn so với máy quay tiêu chuẩn, đồng thời việc tạo ra tiếng ồn gây khó khăn cho khâu thu lời thoại.[84] Ngoài ra, máy quay có thời lượng tải phim ngắn từ 30 giây đến hai phút[84] và giá của máy quay IMAX cũng đắt hơn máy quay 35 mm tiêu chuẩn.[85] Tuy nhiên, Nolan cho biết ông ước rằng mình có thể ghi hình toàn bộ tác phẩm điện ảnh bằng IMAX: "nếu bạn có thể mang được một cái máy IMAX lên núi Everest hay đem ra ngoài không gian, bạn có thể sử dụng những cảnh quay đó trong một phim điện ảnh."[86] Bên cạnh đó Nolan còn lựa chọn dựng một số phân cảnh IMAX bằng máy OCN thông thường, nhằm giảm thiểu tối đa các tổn thất phát sinh và tăng độ phân giải hình ảnh lên 18 nghìn line.[87]

Đạo diễn Christopher Nolan (trái ngoài cùng) và nam diễn viên Heath Ledger (đang hóa trang) thu hình một cảnh phim trong Kỵ sĩ bóng đêm bằng một máy quay IMAX.

Hãng Warner Bros. chọn phim lấy bối cảnh tại Chicago trong 13 tuần, vì Nolan có một "trải nghiệm thật sự đặc biệt" khi quay một phần Batman Begins tại đó.[88][89] Thay vì sử dụng Tòa nhà Sở giao dịch chứng khoán Chicago làm địa điểm trụ sở của tập đoàn Wayne Enterprises như trong Batman Begins,[90] Kỵ sĩ bóng đêm lại cho thấy Trung tâm Richard J. Daley mới là trụ sở chính của Wayne Enterprises.[91] Trong lúc ghi hình phim tại Chicago, tác phẩm được đặt tựa đề giả là Rory's First Kiss (tạm dịch: Nụ hôn đầu của Rory) để giảm sự chú ý tới công đoạn sản xuất nhưng cuối cùng các phương tiện truyền thông địa phương cũng phát hiện ra âm mưu này.[92] Richard Roeper của nhật báo Chicago Sun-Times bình luận về sự vô lý trong âm mưu trên, "Liệu có một người hâm mộ Batman nào trên thế giới không biết rằng Rory's First Kiss chính là Kỵ sĩ bóng đêm, bộ phim được ghi hình ở Chicago trong nhiều tuần?".[93] Quá trình sản xuất Kỵ sĩ bóng đêm ở Chicago đã giúp kinh tế của thành phố tăng thêm 45 triệu USD và tạo ra hàng nghìn việc làm.[94] Về phần mở đầu phim liên quan đến Joker, đoàn làm phim đã ghi hình tại Chicago từ ngày 18 tháng 4 năm 2007 đến ngày 24 tháng 4 cùng năm.[95][96] Họ trở lại tiếp tục thu hình từ ngày 9 tháng 6 năm 2007 đến đầu tháng 9.[94] Đáng chú ý, không giống như Batman Begins, phim sử dụng ít CGI hơn để ngụy trang Chicago. Nhiều địa điểm dễ nhận biết trong phim là Tháp Willis, Navy Pier, 330 North Wabash, Trung tâm James R. Thompson, Tháp và Khách sạn Quốc tế Trump, phố LaSalle, The Berghoff, nhà ga Millennium và khách sạn Hotel 71. Phim còn sử dụng một nhà máy cũ của Brach làm Bệnh viện Gotham. Bưu điện phố Van Buren đã ngừng hoạt động chính là Ngân hàng Quốc gia Gotham trong vụ cướp mở đầu phim. Một số phân cảnh như vụ rượt đuổi xe ô tô diễn ra trong khu đường hầm của Wacker Drive.[91][97] Những tòa tháp Marina City cũng xuất hiện trên bối cảnh nền suốt bộ phim.[91]

Pinewood Studios nằm gần Luân Đôn là không gian xưởng phim chính cho khâu sản xuất.[98] Trong khi tham gia một cảnh đóng thế với xe Batmobile trong một cơ sở hiệu ứng đặc biệt ở gần Chertsey, Anh, kĩ thuật viên Conway Wickliffe đã qua đời do bị tông xe.[99] Vì thế tác phẩm được dành tặng để tri ân cả Ledger và Wickliffe.[36] Cảnh nhà hàng được thu hình tại Nhà hàng Criterion ở Piccadilly Circus, Luân Đôn.[100] Mười tháng sau tại Nhà hàng Battersea Power đã ngừng hoạt động ở Luân Đôn, phim dựng nên cảnh ghi hình một quả cầu lửa dài 200 foot (61 m), theo như đưa tin là dành cho phân cảnh mở màn, dấy lên những cuộc gọi từ người dân địa phương lo sợ về một cuộc tấn công khủng bố diễn ra trong nhà ga.[101] Một sự cố tương tự cũng xảy ra trong lúc quay phim ở Chicago, khi một nhà máy kẹo của Branch bỏ hoang (chính là Bệnh viện Gotham trong phim) đã bị phá hủy.[102][103]

Quá trình ghi hình ở Hồng Kông diễn ra từ ngày 6 tháng 11 đến 7 tháng 11 năm 2007 tại nhiều địa điểm ở khu Trung tâm, như tòa nhà cao nhất Hồng Kông ở thời điểm đó, Trung tâm Tài chính dành cho cảnh phim nơi Batman bắt Lau.[104][105][106] Phim cũng thu hình tại hệ thống cầu thang cuốn.[107] Đoàn làm phim còn thuê cả những chiếc trực thăng và phi cơ C-130. Các nhà chức trách địa phương cũng lo ngại về ô nhiễm tiếng ồn và tắc đường có thể xảy ra,[105] vì thế đoàn làm phim đã gửi những bức thư đến người dân của thành phố hứa rằng mức độ âm thanh sẽ chỉ gây ra tiếng ồn to như tiếng xe buýt.[104] Những nhà môi trường học còn chỉ trích đề nghị của các nhà làm phim khi thuê mặt trước của những tòa nhà cao tầng và để đèn điện thâu đêm suốt sáng để tăng cường quay phim; họ miêu tả hành động đó gây ra sự lãng phí điện rất lớn.[105] Nhà quay phim Wally Pfister thấy rằng các quan chức thành phố đúng là một "cơn ác mộng"; cuối cùng Nolan phải tạo ra cảnh Batman nhảy xuống từ một tòa nhà cao tầng bằng kĩ thuật số.[35]

Thiết kế

Tạo hình nhân vật Joker trong phim.

Nhà thiết kế phục trang Lindy Hemming miêu tả vẻ ngoài của Joker phản ánh tính cách của hắn, trong đó "hắn chẳng quan tâm gì đến bản thân"; cô không thiết kế nhân vật thành một kẻ lang thang nhưng vẫn làm hắn có vẻ "bụi bặm hơn, bẩn thỉu hơn", để "khi bạn thấy hắn trên phim, trông hắn hơi cộc cằn hoặc gắt gỏng".[20][31][31] Nolan nhận xét, "Chúng tôi đã đánh một cú spin của Francis Bacon vào [mặt hắn]. Sự thối nát này, sự mục nát này nằm trong cấu tạo vẻ ngoài của chính nó. Thật là bẩn thỉu. Bạn gần như có thể tưởng tượng mùi của hắn như thế nào."[108] Nhằm tạo ra tạo hình "vô chính phủ" của Joker, Hemming đã lấy cảm hứng từ những nghệ sĩ phản văn hóa đại chúng như Pete Doherty, Iggy Pop và Johnny Rotten.[109] Ledger miêu tả mặt nạ "hề" của mình được ghép bởi ba miếng sillicon dán tem, giống như "một công nghệ mới", sẽ mất ít hơn một giờ để những nghệ sĩ hóa trang làm việc, nhanh hơn và tiện lợi hơn nhiều so với sử dụng những bộ phận giả. Ledger còn cho biết anh cảm thấy như mình không hề được hóa trang gì cả.[20][110] Thiết kế Joker của Hemming và Ledger đã tác động đến văn hóa đại chúng và văn hóa chính trị như tấm poster "Joker" Barack Obama, từ đó trở thành một meme theo đúng nghĩa của nó.[111]

Các nhà thiết kế đã cải tiến kiểu dáng của bộ Batsuit từ Batman Begins khi thêm băng đàn hồi rộng để giúp bó chặt bộ trang phục vào người Bale và đề xuất thêm những công nghệ tinh xảo hơn. Bộ áo được tạo nên bởi 200 miếng cao su lẻ, sợi thủy tinh, lưới kim loại và nylon. Các nhà thiết kế cũng chế tạo một chiếc mũ trùm mới sau chiếc mũ bảo hiểm xe máy và tách hẳn khỏi phần cổ áo nhằm cho phép Bale có thể quay đầu sáng trái hoặc phải, lên hoặc xuống.[112] Việc trang bị chiếc mũ trùm là để hiển thị những chiếc ống kính trắng qua đôi mắt khi nhân vật bật bộ điều khiển tách sóng siêu âm, đem lại cho Batman đôi mắt trắng giống như từ truyện tranh và hoạt hình.[113] Bộ găng tay trang bị những chiếc dao cạo linh hoạt có thể dùng để phóng vào đối phương.[112] Dù bộ trang phục mới chỉ nặng thêm 8 pound (3,6 kg), Bale lại thấy thoải mái hơn và không bị nóng khi mặc.[17] Thành phố Gotham đã được miêu tả ít gan góc hơn trong Batman Begins: "Chúng tôi đã cố gắng sắp xếp Gotham như cách chúng tôi từng tạo nên trong phần phim trước", nhà thiết kế sản xuất Nathan Crowley cho biết, "Gotham đang hỗn loạn. Chúng tôi vẫn tiếp tục khuếch đại chi tiết đó, vì vậy chúng tôi có thể giữ các hình ảnh của mình thật đẹp".[19]

Hiệu ứng

Chiếc Batpod quảng bá ở Los Angeles.

Kỵ sĩ bóng đêm đã giới thiệu phương tiện mới của Batman là chiếc Batpod, một mẫu cải tiến của Batcycle. Nhà thiết kế sản xuất Nathan Crowley, người thiết kế xe Tumbler cho Batman Begins, đã thiết kế 6 mẫu (xây dựng bởi nhà giám sát hiệu ứng đặc biệt Chris Corbould) để sử dụng cho khâu sản xuất phim, đồng thời để dự phòng cho những cảnh quay va chạm cần thiết và tai nạn có thể xảy ra.[114] Crowley dựng một nguyên mẫu tại ga ra của Nolan trước khi tiến hành những bài kiểm tra an toàn trong 6 tháng.[17] Chiếc Batpod được điều khiển bằng vai thay vì tay và có tấm chắn bọc ngoài để bảo vệ tay lái. Chiếc xe có mặt trước dài 508 mm (20 inch) và các lốp bánh sau, được trang bị lưỡi móc kéo, súng thần công và súng máy. Các động cơ nằm ở giữa bánh xe, đặt cách nhau 31⁄2 feet (1067 mm) ở mỗi mặt ngoài của xe tăng. Người lái nằm ở dưới gầm chiếc xe tăng, giúp dễ dàng di chuyển lên xuống để tránh bị trúng bất kì viên đạn nào mà Batman gặp phải. Diễn viên đóng thế Jean-Pierre Goy là người thực hiện những cảnh rượt đuổi xe trong Kỵ sĩ bóng đêm.[114] Dù rất khó cầm lái vững chiếc Batpod, Goy là người duy nhất có khả năng cân bằng chiếc xe, thậm chí bình luận rằng anh "gần như không học cách lái xe máy" để có thể lái chiếc Batpod. Bale còn cố nài muốn tự mình thực hiện những cảnh ghi hình với Batpod nhưng anh đã bị đội ngũ ngăn cản vì lo sợ tính an toàn.[115]

Aaron Eckhart khi hóa trang và sử dụng công nghệ ghi hình chuyển động trên phim trường. Ảnh dưới là hiệu ứng được hoàn tất.

Nolan thiết kế màn xuất hiện của Two-Face trong phim theo kiểu một trong những thứ ít xáo trộn nhất; ông giải thích, "Khi chúng tôi xem những phiên bản ít khắc nghiệt hơn, chúng lại quá thật và ghê rợn hơn. Khi bạn xem một bộ phim như Cướp biển vùng Caribbean – hay tương tự như thế, có yếu tố về một hiệu ứng hình rất kỳ ảo và chi tiết, mà tôi nghĩ là quyền năng hơn và ít ghê rợn hơn".[116] Framestore đã tạo ra 120 cảnh ghi hình mô phỏng bằng máy tính về mặt sẹo của Two-Face. Nolan thấy rằng việc hóa trang sẽ trông không chân thực vì nó chỉ cho chất liệu hóa trang vào gương mặt chứ không giống nạn nhân bị bỏng thật. Framestore cũng thừa nhận họ đã sắp xếp lại các vị trí của xương, cơ và khớp để nhân vật trông ấn tượng hơn. Đối với mỗi cảnh phim, ba máy quay được đặt ở những góc khác nhau trên phim trường để thu về đầy đủ diễn xuất của Aaron Eckhart. Eckhart còn đeo những chấm điểm trên mặt và một chiếc mũ chỏm giả hoạt động liên quan đến phát sáng. Framestore cũng tích hợp những cảnh thu hình của Bale và Eckhart vào trong cảnh phim tòa nhà nổ tung nơi Dent bị đốt cháy. Mô phỏng lửa trên mặt Eckhart rất khó khăn vì việc đốt cháy một nửa thứ nào đó đã vốn trông không thật.[117]

Âm nhạc

Hai nhà soạn nhạc của Batman Begins là Hans Zimmer và James Newton Howard đã trở lại để sáng tác nhạc cho phần phim tiếp nối này. Quá trình viết nhạc diễn ra trước khi ghi hình và trong lúc ghi hình Nolan nhận được một chiếc iPod ghi lại mười giờ thu âm.[118] Tổ khúc dài chín phút dành cho Joker mang tên "Why So Serious?" chủ yếu dựa trên hai nốt nhạc. Ông so sánh phong cách của nó giống với Kraftwerk, một ban nhạc người Đức đồng hương với ông, cũng như ban nhạc punk rock The Damned.[119] Khi Ledger qua đời, Zimmer cảm thấy rối bời và sáng tác một bài chủ đề mới nhưng lại quyết định rằng ông không thể ủy mị và làm tổn hại "những dự án độc ác" (ngụ ý diễn xuất của Ledger).[120] Howard là người viết những bài chủ đề "thanh lịch và tốt đẹp" của Dent,[119] trong đó các bản nhạc chủ yếu chơi bằng nhạc cụ đồng.[118]